Wewnętrzne zbiorniki na wodę do Miejsc Doraźnego Schronienia (MDS) – wytyczne projektowe i eksploatacyjne

Zbiornik na wodę – cichy strażnik bezpieczeństwa w infrastrukturze Miejsc Doraźnego Schronienia (MDS). Jego rola nie kończy się na magazynowaniu wody. To element systemu, który łączy technikę z odpowiedzialnością za ludzkie życie.

Niniejsze opracowanie stanowi przewodnik po zasadach doboru, projektowania i eksploatacji zbiorników magazynowych wody dla Miejsc Doraźnego Schronienia, zgodny z obowiązującymi przepisami i aktualnymi rozwiązaniami technologicznymi.

1. Wstęp 

Niniejsze wytyczne określają zasady doboru, projektowania, wyposażenia oraz eksploatacji wbudowanych zbiorników na wodę przeznaczonych do użytkowania w MDS. Celem jest zapewnienie wymaganej pojemności czynnej i niezawodności dostaw wody przy zachowaniu rozwiązań zapewniających higienę i łatwą obsługę serwisową. 

Wytyczne pozostają w zgodzie z: 

• Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 9 lipca 2025 r. w sprawie warunków organizowania oraz wymagań, jakie powinny spełniać miejsca doraźnego schronienia (Dz.U. 2025 poz. 932). 

• Ustawą z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz.U. 2024 poz. 1907), stanowiącą podstawę do ww. rozporządzenia.

2. Wymagania funkcjonalne 

W MDS zlokalizowanym w obiekcie budowlanym zapewnia się instalacje lub przyłącza do zaopatrywania w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz do odprowadzania lub gromadzenia ścieków. Wymóg dostępu do wody wynika z §8 rozporządzenia MSWiA z 9 lipca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 932) i determinuje konieczność zapewnienia retencji w postaci odpowiednio dobranego zbiornika. Najefektywniejszym rozwiązaniem jest włączenie zbiornika wody w system instalacji (obiektu, pobliskich sąsiadujących budynków lub innych odbiorników wody) w taki sposób, aby w okresie nieużytkowania MDS zapewnić przepływ umożliwiający wymianę wody w zbiorniku tak, aby w każdej chwili zachowywała ona jak najlepsze parametry użytkowe. 

MDS wolnostojący służy krótkotrwałemu przebywaniu (do 4 godzin). Pobyt dłuższy jest dopuszczalny wyłącznie w przypadku wyposażenia obiektu w wymagane przepisami urządzenia i instalacje, w tym w rozwiązanie zaopatrzenia w wodę. Limit pojemności wolnostojącego MDS wynosi do 300 osób. Jeżeli przewidywany czas przebywania przekracza 4 godziny, należy przyjąć taki sam reżim zapewnienia wody jak w MDS zlokalizowanym w obiekcie budowlanym.

Kluczowe parametry, na które należy zwrócić uwagę dobierając zbiornik na wodę:

• bezpieczeństwo pod kątem zachowania najwyższych standardów higienicznych – dobór odpowiedniego materiału konstrukcyjnego z dobrą izolacyjnością cieplną, który ogranicza nagrzewanie wody, a tym samym redukuje rozwój i namnażanie bakterii, 

• wykluczenie środowiska sprzyjającego korozji – w celu zapewnienia długotrwałej eksploatacji oraz uniknięcia kosztownych napraw i remontów zalecamy rezygnację ze stali jako elementu konstrukcyjnego (także jako wzmocnienia), 

• oszczędności eksploatacyjne i usprawnienie czynności serwisowych – w celu uniknięcia odmiennej rozszerzalności termicznej oraz korozji stali rekomendujemy wykonywanie wewnętrznych wzmocnień zbiorników z tworzywowych płyt żebrowanych typu MultiPower PP-COPO. Dzięki temu zbiornik może stanąć w zakamarkach, blisko ścian bez konieczności pozostawiania dużej przestrzeni serwisowej, co znacznie ułatwia eksploatację, 

• utrzymanie czystości – łatwość utrzymania zbiornika w czystości jest determinowana zastosowaniem do jego konstrukcji materiału, który nie będzie stanowił pożywki do rozwoju i namnażania bakterii, 

• łatwość montażu oraz wygoda podczas użytkowania – zbiorniki o niskiej masie i wysokiej sztywności generują niskie obciążenie posadzki, jednocześnie dając możliwość łatwego wprowadzenia do wnętrza budynku bez użycia ciężkiego sprzętu i w zasadzie nieskomplikowanego montażu. Dzięki wysokiej sztywności materiału MultiPower PP-COPO nie występuje ryzyko pęknięć zbiornika – nawet mimo niskiej wagi, a stosunkowo niski ciężar ułatwia eksploatację, 

• eliminacja ograniczeń wynikających z konstrukcji budynku – z uwagi na brak możliwości lub wysokie koszty ingerencji w strukturę budynku, konieczny jest dobór rozwiązania, które jej nie wymaga (czyli montaż z prefabrykatów na miejscu posadowienia), 

• możliwość drobnych modyfikacji bez ryzyka negatywnego wpływu na konstrukcję i stan zbiornika – rekomenduje się użycie materiałów przyjaznych w obróbce, aby istniała możliwość modyfikacji położenia i typu króćców.

3. Rozwiązania zbiornikowe – przegląd  

Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań technologicznych, zróżnicowanych zarówno w zakresie projektowania, wykonania, montażu, jak i eksploatacji. Rozwiązaniem najlepiej dopasowanym do potrzeb MDS są niewątpliwie zbiorniki z tworzywa żebrowanego o konstrukcji wielowarstwowej (dwóch litych płyt połączonych rdzeniem w kształcie plastra miodu typu MultiPower PP-COPO).

Posiadają one szereg zalet, m.in.: 

• zapewniają najwyższe standardy higieniczne, cechują się dobrą izolacyjnością cieplną, przez co ograniczają nagrzewanie wody, a tym samym redukują rozwój i namnażanie bakterii. W zbiornikach z tworzywa sztucznego nie dochodzi do odspajania się jakichkolwiek drobin (jak w przypadku pokrycia cynkiem), które mogłyby zanieczyszczać wodę, 

• generują oszczędności eksploatacyjne – konstrukcja pozbawiona jest elementów stalowych, które mogą korodować, dzięki temu zbiornik nie wymaga cyklicznych, czasochłonnych i kosztowych zabiegów remontowych. Dodatkowo dzięki wysokiej odporności na zużycie, dużej wytrzymałości na pęknięcia oraz znikomej absorpcji wody, użytkownik zyskuje wieloletnią (rzędu 50 + lat) trwałość zbiornika bez ryzyka wystąpienia przecieku i zalania pomieszczenia, 

• nie wymagają ingerencji w konstrukcję budynku – dzięki możliwości realizacji montażu na miejscu z pojedynczych modułów i prefabrykatów nie ma konieczności ingerencji w konstrukcję budynku (np. wyburzania ścian czy poszerzania otworów drzwiowych), 

• zapewniają wysoki komfort eksploatacji – konstrukcja z tworzywa ułatwia czyszczenie i umożliwia pełny zakres dezynfekcji, w tym mycie ciśnieniowe, a niewielka masa zbiornika upraszcza jego codzienną obsługę.

Zbiorniki z tworzywa żebrowanego o konstrukcji wielowarstwowej, oprócz opisanych powyżej zalet, są wolne od ograniczeń charakterystycznych dla rozwiązań wykonywanych w tradycyjnych technologiach, takich jak:

• zbiorniki żelbetowe – cechujące się długim czasem realizacji, wymagające pracochłonnego szalowania i stosowania dodatkowych powłok ochronnych. W fazie eksploatacji ich modyfikacje lub dostosowanie do nowych wymagań są bardzo utrudnione, a często niemożliwe, 

• zbiorniki stalowe – podatne na korozję, trudne do wprowadzenia w częściach, wymagające spawania, o ograniczonej możliwości modyfikacji, narażone na kondensację pary wodnej, prowadzące do lokalnych zawilgoceń powierzchni pomieszczenia i wtórne nagrzewanie wody, 

• zbiorniki z litych płyt tworzywa płaskiego z zewnętrznym profilowaniem stalowym – wymagające złożonego montażu, zajmujące znaczną przestrzeń oraz wymagające pozostawienia szerokich stref serwisowych na potrzeby remontów i malowania niezbędnego dla utrzymania statyki zewnętrznego karkasu stalowego, 

• zbiorniki tworzywowe formowane, których gabaryty utrudniają transport wąskimi i krętymi korytarzami, co wymusza stosowanie wielu jednostek o niewielkiej pojemności i ich łączenie w baterie, co znacznie zwiększa złożoność instalacji.

4. Integracja z układem pompowo-hydroforowym 

Przy doborze zestawu pompowego należy określić maksymalne zapotrzebowanie na wodę (Qh_max), wymaganą wysokość podnoszenia (Hp) obejmującą opory, wysokość geodezyjną i ciśnienie końcowe oraz warunki ssania (Hs), w tym zalanie pomp i minimalny poziom wody w zbiorniku. Posadowienie zestawu i warunki ssania kształtują wielkość strefy dolnej, a tym samym pojemność czynną, co należy uwzględnić w obliczeniach.

5. Montaż, dostęp i eksploatacja 

Rekomendowana technologia modułowa umożliwia transport elementów przez standardowe otwory drzwiowe, wąskie korytarze oraz ich zgrzewanie bezpośrednio na miejscu montażu. Proces łączenia i zgrzewania nie powoduje emisji hałasu, dymu, spalin ani innych szkodliwych gazów typowych dla prac przy konstrukcjach stalowych, co przekłada się na bezpieczne i przyjazne warunki pracy zgodne z wymaganiami BHP.

Projekt powinien uwzględniać właz rewizyjny oraz dostęp do rząpi i osprzętu (m.in. zawory, sondy, elementy pomiarowe), co umożliwia wykonywanie przeglądów i czynności czyszczących. Zastosowanie zbiorników o gładkich powierzchniach ścian i dna istotnie ułatwia późniejsze mycie oraz dezynfekcję.

6. Minimalny algorytm projektowy 

1. Określić scenariusz użytkowania MDS oraz wynikające z przepisów wymagania wody: §8 rozporządzenia MSWiA z 9 lipca 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 932) dla MDS w obiekcie oraz §13 ust. 1 ww. rozporządzenia dla MDS wolnostojącego przewidzianego na czas powyżej 4 godzin. 

2. Wyznaczyć pojemność czynną zbiornika, spełniającą przewidziany scenariusz użytkowania MDS oraz zakładaną ilość osób. 

3. Aby pojemność czynna spełniała wymagania MDS, należy uwzględnić: 

• różnicę wymiarów wewnętrznych i zewnętrznych (grubość ścian + spoiny), 

• strefy martwe – górna – rezerwa pod przelew (zabezpieczenie przed wzrostem ciśnienia) oraz dolna – pobór powyżej dna (króciec ssawny nigdy nie jest w najniższym punkcie), 

• wzmocnienia wewnętrzne (żebra, stężenia) – mogące zająć ok. 5% objętości czynnej, 

• wysokość pomieszczenia – należy zapewnić min. 50 cm wolnej przestrzeni od włazu do sufitu dla swobodnej obsługi, a przy braku miejsca – rozważyć wyłaz boczny, 

• wpływ zestawu pompowego – poziom posadowienia i warunki ssania determinują minimalny poziom wody i wielkość strefy martwej, co należy ująć w obliczeniach pojemności czynnej.  

4. Zdefiniować króćce i osprzęt – napełnianie, pobór, przelew, odpowietrzenie, króciec spustowy oraz system pomiaru poziomu (zawór pływakowy w kapturze lub sondy). W celu pomiaru i wizualizacji stosuje się wodowskaz jako element wyposażenia dodatkowego zbiornika (lokalny odczyt poziomu) lub system elektroniczny z czujnikiem. Sterowanie napełnianiem może realizować zawór pływakowy w kapturze lub sondy poziomu (i elektrozawór), przy czym nadal wymagany jest przelew bezpieczeństwa. 

5. Dobrać zestaw pompowo-hydroforowy (Qh_max, Hp, Hs) 

6. Zweryfikować dostępność stref serwisowych i warunki montażowe, w tym prześwity przy włazie. 

7. Dane potrzebne do przygotowania zapytania/oferty i projektu zbiornika

• miejsce posadowienia zbiornika, w tym warunki transportowe i dostęp do pomieszczenia, 
• funkcja zbiornika (bufor wody pitnej, zapas na potrzeby MDS), 
• wymagana pojemność czynna i całkowita, 
• wymiary wewnętrzne: szerokość, długość, wysokość (wartości referencyjne do pojemności), 
• rodzaj i stan obiektu oraz warunki posadowienia, 
• dokumentacja przestrzenna pomieszczenia (szkic lub rzut z wymiarami), 
• zakres wyposażenia: króćce napełniania, poboru, przelewu, odpowietrzenia i spustu, właz i stopnie złazowe, pomiar poziomu, układ pompowo-hydroforowy oraz automatyka. 

Skontaktuj się z naszym ekspertem, aby omówić rozwiązanie techniczne zbiorników na wodę dla Miejsc Doraźnego Schronienia MDS.